Ялпуг славиться тим, що це найбільше прісне природне озеро лиманного типу в Україні, розташоване у трьох районах Одеської області – Болградському, Ренійському та Ізмаїльському. Озеро має сполучення з Дунаєм через Кугурлуй – ще одним озерцем, які разом складають цілісну систему, відому на всю Україну як найбільша прісноводна водойма.
Походження озера дослідити нескладно – воно належить до групи річкових озер і сформувалося через розливи річки Дунай. Підживлення здійснюється підводними джерелами, що мають сполучення з найбільшими річками у Європі. Ялпуг має незвичайну витягнуту форму, неймовірні краєвиди, які захоплюють туристів із першої хвилини перебуття на озері.
Це чарівне творіння природи – поєднання найнезвичніших контрастів: поряд із рівнинами, балками та впадинами вимальовуються величезні височини, звідки відкривається чудовий краєвид на озерну місцевість.
Характеристика озера
Довжина озера становить близько 39 км, ширина – 6 км, а загальна площа 149 кв.км. Середня глибина Ялпугу 2 м, але у період повеней і паводків набуває максимального значення – до 6 м.
Вода в озері прісна, після правильної обробки її можна вживати для пиття. Цікаво, що прозорість води складає 0,5 – 1,5 м.
Висота над рівнем моря 240 см.
Озеро доволі тепле – температура води влітку +24-25 градусів, а взимку озеро покривається льодом, вода замерзає, але льодовий режим не є стійким.
Саме озеро, як уже зазначалося, видовженої форми. Східний та західний береги значно підвищені, місцями розчленовані яругами, південні – піщані, їх крайні ділянки дещо заболочені та очеретяні.
В озеро впадають дві річки – Ялпуг та Карасулак, перша бере початок у Молдавії, а Карасулак знаходиться на території Одеської області. Саме через ці річки Ялпуг з кожним роком все більше забруднюється хімічними речовинами та відходами. На жаль, ніякі державні організації не можуть вплинути на стан озера, яке через надлишок шкідливих речовин починає активне цвітіння впродовж року. Проте, завдяки очисним роботам, які проводяться час від часу, ситуація трішки стабілізувалась.
Чим відоме озеро Ялпуг
Варто зазначити, що Ялпуг відомий далеко за межами України, бо за статистикою входить до трійки найбільших озер Європи. Для місцевих це просто чисте прегарне водоймище, яке слугує і об’єктом для рибальських промислів, адже у ньому водиться карась, лин, короп, щука, білий амур, рак та ще багато представників водяної фауни. Але не лише заради наживи рибалки тут зупиняються – у місцевості знаходяться і пункти прокату, в яких на деякий час можна орендувати човни, рибальські принади, снасті, засоби пересування, а також намети. Ось так можна із задоволенням проводити час, насолоджуючись мальовничими краєвидами Одещини.
Озеро має велику популярність не тільки у рибалок, а також серед мисливців. Особливо місцеві мешканці у прибережній зоні люблять полювати, оскільки тут водиться багато різноманітної живності – кабани, зайці, косулі, качки та куріпка. На території є кілька мисливських клубів, а полювання здійснюється обов’язково з оформленням спеціальної ліцензії на дозвіл.
Крім того, на берегах озера розкинулось місто Болград, яке славиться своєю красою із давнини. Подейкують, що Ялпуг зачарував письменника Олександра Пушкіна, коли той здійснював подорож до Одеси. За словами місцевих, він посадив недалеко від озера дуб, який люди оберігають в пам’ять про письменника. Але на цьому легенди про унікальність озера не закінчуються.
Легенди про озеро Ялпуг
Однією з таких легенд є билина про дракона. Існують перекази, що біля селища Котловина колись ріс густий дрімучий ліс. Саме там знаходився дім поміщика, а навколо були розкидані будинки бідних селян, які жили спокійно та своєю важкою, але чесною працею заробляли собі на прожиття.
Одного разу в сусідньому лісі оселився дракон, який кожен день поїдав молодих дівчат та хлопців. З кожним днем він ставав все більшим і більшим, вселяючи страх у місцевих мешканців. Люди не знали як від нього позбутись, тому в надії на порятунок зверталися за допомогою до вищих сил. На благання бідних небо дало відповідь. Це був знак, що серед оточення є людина з особливою міткою на тілі. Тільки вона може перемогти дракона. Місцева вдова почала плакати, адже вона зрозуміла про кого йшлося – її єдиний син на лівому плечі мав мітку у вигляді зірки. Мабуть, жінка щось відчувала, тому й не хотіла відпускати хлопця, але він пішов, незважаючи на прохання матері залишитись.
Цілі два дні з лісу було чути крики та стогони, сповнені відчаю. Ніхто з мешканців так і не насмілився піти в гущавину, доки не вирішила це зробити його матір. Зайшовши у хащі, вона побачила переможеного дракона, але поряд з ним було багато крові. Сина ж ніде не було. Вона почала кликати свою дитину, промовляючи ім’я Ялпуг, але з неба почула лише голос – ,,Твій син у нас, він серед своїх…”. Матір заридала, але Бог заспокоював її, бо перемогу добра над злом було здобуто і більше нічого не загрожує добробуту людей. Проте вона продовжувала плакати, а на місці сліз утворилось озеро.
Існує ще одна красива легенда, яка розповідає про те, що колись в одному селі жив боярин, і була у нього дочка неймовірної вроди. Покохала дівчина парубка Ялпуг, але злі турки-османи під час своїх набігів захотіли забрати красуню. Хлопець намагався захистити кохану, але в одному з поєдинків загинув. Дівчина довго оплакувала Ялпугу, і на місці сліз з’явилося озеро, назване на честь богатиря.
За розповідями місцевих, багато кочівників робили напади на Римську імперію, а награбоване переховували недалеко, щоб швидше було знайти. Наприклад, на берегах озера археологи почали знаходити предмети, датовані V ст. Дослідники вважають їх ,,скарбами Аттіли” – комплекс артефактів, які слугували засобами для поховання. Скарб містить також мечі, кинджали, сідла, кінські вуздечки тощо. А жителі берегових сіл розповідають, що ночами на березі можна побачити вершника на білому коні. Ймовірно, він шукає свої речі, вкрадені розбійниками.
Ялпуг: цікаві факти
Чому називається Ялпуг?
– Назва озера походить від однойменної річки та населеного пункту Ялпуг, а сама річка бере початок на молдовських Кодрах. Безумовно, його вважають неймовірно красивим та привабливим об’єктом для туристів, що привертає увагу не лише чудовими краєвидами та вигідним положенням, але й різноманітною флорою та фауною, піщаними пляжами та густими лісами довкола.
Як утворилось озеро Ялпуг?
– Найвідоміше озеро Одещини утворилося внаслідок мандрування, а також зміни русла річкового руху. Ландшафт Ялпугу не може залишити байдужим навіть найвибагливішого мандрівника, адже це місце є напрочуд гарним та дуже тихим.
Яка риба водиться?
– В озерних водах мешкає сорок один вид риб, і раки. Із кожним роком їх популяції все більше процвітають та збільшуються.
Туристам можна отримати неабияке задоволення від навколишньої природи. Дуже цікаво буде поспостерігати за тим, як різні види птахів облаштовують гнізда, а ссавці освоюють нові території.
Ялпуг – водойма, де краса природи не перестає дивувати, а неоднорідність краю дарує позитивні емоції та незабутнє вражання. Кожен, хто побував тут хоч раз у житті, із задоволенням повернеться сюди, щоб помилуватись безкраїми краєвидами найбільшого озера в Україні, прогулятись вечірнім берегом та подивитись, як крізь призму нескінченних днів, десь далеко, розливає свої води могутній Ялпуг.
Більше про цікаві місця України читайте в рубриці Туризм на нашому порталі.